Γιώργης Παυλόπουλος

Στις 26/11 έφυγε από τη ζωή ο ποιητής Γιώργης Παυλόπουλος. Άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του, στον Πύργο Ηλείας, όπου γεννήθηκε (1924), πήγε σχολείο, έζησε χαμηλόφωνα και δημιουργικά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του και κηδεύτηκε δημοσία δαπάνη.

Αν και φοίτησε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, δεν ολοκλήρωσε τις σπουδές του. Εργάστηκε βιοποριστικά ως λογιστής και γραμματέας σε ιδιωτικούς φορείς και αφοσιώθηκε στην ποίηση.
Εμφανίστηκε στα Γράμματα το 1943, με τη δημοσίευση του ποιήματός του «Ο νεκρός Γ. Π.» στο τεύχος 4 του περιοδικού Οδυσσέας, που εξέδιδε ο ίδιος με φίλους του στον Πύργο. Αν και έγραφε από πολύ νωρίς, εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή το 1971 («Το κατώγι», εκδ. Ερμής). Ακολούθησαν οι συλλογές «Το σακί», Κέδρος 1980, «Τα αντικλείδια», Στιγμή 1988, «Τριαντατρία χαϊκού», Στιγμή 1990, «Της Γύφτισσας», ιδιωτική έκδοση, 1996, «Λίγος άμμος», Νεφέλη 1997, «Πού είναι τα πουλιά;», Κέδρος 2004. Με μόλις 7 ποιητικές συλλογές σε διάστημα 60 χρόνων, θεωρείται ολιγογράφος ποιητής.
Χαρακτηριστικός και σημαντικός εκπρόσωπος της Α΄ Μεταπολεμικής γενιάς, ο Γιώργης Παυλόπουλος συνδέθηκε πνευματικά-δημιουργικά με τον Γιώργο Σεφέρη, ενώ διατήρησε εκλεκτικές συγγένειες με τον Νίκο Καχτίτση και τον Μανόλη Αναγνωστάκη, και συνεργάστηκε με τον φίλο του ποιητή Τάκη Σινόπουλο, σε μια πειραματική γραφή κοινών ποιημάτων.
Ποιήματα και κείμενά του δημοσιεύτηκαν σε πολλά Ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά έντυπα και ανθολογίες, και μεταφράστηκαν στην Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πολωνία, Ρωσία, Η.Π.Α. και Καναδά.
Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.
Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά και με τη ζωγραφική.
Το 2002, από τις εκδόσεις Σοκόλης, εκδόθηκε η αλληλογραφία του με τον φίλο του πεζογράφο Νίκο Καχτίτση (Τα γράμματα του Νίκου Καχτίτση στον Γιώργη Παυλόπουλο).
Η επικείμενη κυκλοφορία μιας συνολικής έκδοσης με τίτλο «Να μην τους ξεχάσω» (εκδόσεις «Κέδρος»), μπορεί να χαρακτηριστεί ιδανική έξοδος για έναν πραγματικό μύστη της ποίησης.
Η ποιητική δημιουργία του Γιώργη Παυλόπουλου συμβαδίζει με τις πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις του 20ού αιώνα, και καταγράφει σε στίχους και άλλα γραπτά όλο το συγκινησιακό φορτίο, τη στοχαστική μελαγχολία και τις δραματικές αναρωτήσεις της δύσκολης αυτής εποχής, που βίωσε σε πρώτο πρόσωπο. Γραφή βιωματική, αισθαντική, με διάθεση φιλοσοφική και με διάχυτο το αίσθημα της θλίψης και της απώλειας, όχι μόνον ανθρώπων –φίλων, συντρόφων, γυναικών- αλλά και της ίδιας της ζωής, του έρωτα, της νεότητας, του οράματος. Εικόνες ζωντανές και συχνά τολμηρές στην σύλληψή τους, αλλά ταυτόχρονα με μια καταλυτική λιτότητα και ευθυβολία, αποτυπώνουν τόσο την αδυσώπητη περιρρέουσα ιστορική πραγματικότητα, όσο και τον βιωμένο ερωτικό πόθο, την διάψευση των ελπίδων και των ονείρων, τον φόβο και την ασίγαστη αμφιβολία ενός παλλόμενου ψυχισμού, την μνήμη και την σχέση της με τις διαρκείς εσωτερικές και εξωτερικές ανακατατάξεις, την αγάπη ως σταθερό σημείο αναφοράς, αλλά και την εναγώνια προσπάθεια αποκρυπτογράφησης της μυστηριακής φύσης της ίδιας της ποίησης.

Φίλος ποιητής που τον γνώριζε και τον επισκεπτόταν μου έχει μεταφέρει την εικόνα ενός πράου, ευγενικού και γλυκού ανθρώπου, με βαθύτητα σκέψης και ψυχής, πάντα πρόθυμου να ενθαρρύνει και να βοηθήσει με την γνώμη και τις πολύτιμες συμβουλές του τους νέους δημιουργούς.

Για το «καλό ταξίδι» αναρτώ τρία ποιήματά του που αποτυπώνουν το πάλεμα του ποιητή με την ποιητική λέξη, με το ποίημα, με την ίδια την Ποίηση. Αυτήν που υπηρέτησε σαν παθιασμένος εραστής σε όλη του την ζωή.
Γιατί όπως ο ίδιος σημειώνει στην εκδήλωση του περιοδικού «Γράμματα και Τέχνες», που έγινε προς τιμήν του στο «Σπίτι της Κύπρου», στις 8-12-1997:

«Τὸ μόνο ποὺ ξέρω είναι πως ο Ποιητὴς ήταν πάντα ένας αφοσιωμένος της Ζωής. (…) Τη μυστήρια αγάπη του γιὰ τη Ζωὴ δεν έχει άλλο τρόπο να την εκφράσει: γράφει ποιήματα. Νομίζω ότι προσπαθεί να εκφράσει κυρίως αυτὸ που κρύβει η ζωή. ‘Οπως ο έρωτας κρύβει αυτὸ που μας κάνει ερωτευμένους.
Η Ποίηση λοιπὸν είναι πράξη ερωτική; Ή μήπως πράξη απόγνωσης; Ή μήπως και τα δυό; Πράξη ερωτικὴ και συνάμα πράξη απόγνωσης.»

Και συνεχίζει:

«Και τι είναι τελικὰ το Ποίημα; Ίσως είναι το νόμισμα που σφίγγει στα δόντια του ο Ποιητὴς για να μπει στη βάρκα του Θανάτου. Με αυτὸ θα πληρώσει για το μέγα θαύμα που αξιώθηκε και που δεν είναι άλλο απὸ την ίδια τη ζωή.»

ΤΟ ΠΟΙΗΜΑ

Φεύγει νύχτα μ’ ένα παλιό αμάξι

γέρος πια φοράει μαύρα.

Ποιος είναι και πού πηγαίνει

κανείς δεν ξέρει.

Μέσα στη σκέψη του υπάρχει το ποίημα

που ποτέ δεν θα γράψει.

Τόσο αόριστο σαν τη ζωή του.

Μέσα στο κούφιο μπαστούνι του

υπάρχει ένα φίδι χρυσό.

Καθώς θα το τυλίγει απόψε στο λαιμό της

σε κάποιο ελεεινό ξενοδοχείο

θα τον κοιτάζει στον καθρέφτη

χλωμός ο άλλος εαυτός του.

Αυτός που χρόνια φτιάχνει το ποίημα

καλπάζοντας τώρα στο πλάι του

και ανάβοντας ολοένα τ’ άλογα που έχουν μεθύσει

απ’ το σκοτάδι και τη λάσπη.

(Τα αντικλείδια)


Η ΛΕΞΗ

Τυφλός από χρόνια
πάλευε μ' ενα μαύρο κάρβουνο
να γράψει μια λέξη
πάνω στο απόλυτο σκοτάδι.

Καμιά γραφή και καμιά φωνή
δε θα μπορούσε ν' αποδώσει
το φριχτό νόημά της.

Δε βρισκόταν σε κανένα λεξικό.

Στ' όνειρό του την έβλεπε
αχνά χαραγμένη
μέσα σε σπήλαιο ανερεύνητο
και φοβόταν πως οι άνθρωποι
κάποτε θα την ανακαλύψουν.

Ο ίδιος ουδέποτε τόλμησε να την προφέρει.
Μήτε ήξερε γιατί βασανιζόταν
να γράψει αυτή τη λέξη.

(Πού είναι τα πουλιά; )


ΤΑ ΑΝΤΙΚΛΕΙΔΙΑ

Η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.

Πολλοί κοιτάζουν μέσα χωρίς να βλέπουν
τίποτα και προσπερνούνε. Όμως μερικοί
κάτι βλέπουν, το μάτι τους αρπάζει κάτι
και μαγεμένοι πηγαίνουνε να μπουν.
Η πόρτα τότε κλείνει. Χτυπάνε μα κανείς
δεν τους ανοίγει. Ψάχνουνε για το κλειδί.
Κανείς δεν ξέρει ποιος το έχει. Ακόμη
και τη ζωή τους κάποτε χαλάνε μάταια
γυρεύοντας το μυστικό να την ανοίξουν.
Φτιάχνουν αντικλείδια. Προσπαθούν.
Η πόρτα δεν ανοίγει πια. Δεν άνοιξε ποτέ
για όσους μπόρεσαν να ιδούν στο βάθος.
Ίσως τα ποιήματα που γράφτηκαν
από τότε που υπάρχει ο κόσμος
είναι μια ατέλειωτη αρμαθιά αντικλείδια
για νʼ ανοίξουμε την πόρτα της Ποίησης.

Μα η Ποίηση είναι μια πόρτα ανοιχτή.

(Τα αντικλείδια)

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

Από μια πρώτη συγκίνηση, (ανάτυπο από τον τόμο Για το Σεφέρη), Αθήνα, 1962.
Το Κατώγι, Ερμής, 1971.
Το Σακί, Κέδρος, 1980.
Τα Αντικλείδια, Στιγμή, 1988, (ανατύπωση, 1994).
Τριαντατρία Χαϊκού, Στιγμή, 1990.
Της Γύφτισσας, (τετράγλωσση έκδοση), Πύργος, ιδιωτική έκδοση, 1996.
Λίγος Άμμος, Αθήνα, Νεφέλη, 1997.
Ποιήματα 1943-1997 (συγκεντρωτική έκδοση), Νεφέλη 2001.
Memories from George Seferis and Seven Poems, (tr. by Darlene Fife), West Virginia - USA, Bookstore Lewisburg, 2001.
Πού είναι τα πουλιά; Κέδρος 2004.
Γράμματα από την Αμερική, Γαβριηλίδης 2008.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ

Στα αγγλικά:The Cellar, [tr.by]: Peter Levi, London, Anvil Press Poetry, 1977.
The Passkeys, [tr.by]: Darlene Fife, West Virginia - USA, Roadrunner Press, 1994.
A little sand, [tr.by]: Darlene Fife, West Virginia - USA, Bookstore Lewisburg, 1999.Στα ισπανικά:Las Lliaves Maestras, [tr.by]: Angel Marinez Fernandez, Espana, Santa Cruz de Tenerife, 1995.

Περισσότερα ποιήματα και κείμενα, βιογραφικά στοιχεία, συνεντεύξεις κ.λ.π. του Ποιητή, μπορείτε να διαβάσετε στις ιστοσελίδες:

Ποιείν

Στον ίσκιο του Ήσκιου

Μικρός απόπλους

Μικρός απόπλους

Πανεπιστήμιον Αθηνών

Yfos magazine

Πρώτη ημερήσια εφημερίδα της Ηλείας

ΧΑΡΑΥΓΗ on line

Μαγικό κουτί

Ardalion's weblog

Μυριόβιβλος