Ιωσήφ Χατζηπαυλής

Ο Ιωσήφ Χατζηπαυλής είναι παλιός φίλος, υπέροχος άνθρωπος και εξαίρετος ζωγράφος. Μεγάλη του αγάπη η ακουαρέλα, την οποία δουλεύει με εκπληκτική δεξιοτεχνία, αλλά και αισθαντικότητα. «Λιμάνια, ακρογιάλια, βουνοπλαγιές κατοικημένες από μια θαρρείς εσωτερική δόνηση, εμψυχώνουν ό,τι το βλέμμα αγγίζει και η αισθαντικότητα αναδύει. Με ευκρίνεια και σεβασμό στα αντικειμενικά δεδομένα της παρατήρησης, ο Ιωσήφ Β. Χατζηπαυλής μάς ταξιδεύει πέρα από την ψευδαίσθηση. Στην ατμόσφαιρα και στην κλίμακα των τόνων ενός τοπίου, που είναι φορτισμένο από την ανθρώπινη εμπειρία του παρελθόντος και του παρόντος, δημιουργώντας μας έτσι τις προϋποθέσεις στοχασμού, γύρω από τις διακριτικές κάθε φορά λεπτομέρειες που κάνουν την διαφορά.», γράφει γι’ αυτόν η κριτικός τέχνης Αθηνά Σχινά. Και ο Π. Τέτσης, βλέποντας το έργο του, απεφάνθη λιτά και με απόλυτη σαφήνεια: «Μaiτρ της ακουαρέλας.»


Εγώ λοιπόν δεν έχω να προσθέσω τίποτα παραπάνω σχετικά με τη δουλειά του, που προσωπικά λατρεύω, θα πω δυο λόγια μόνο για τον άνθρωπο Ιωσήφ ή Σήφη, όπως τον φωνάζουμε όσοι τον αγαπάμε. Γεννημένος το 1935 στην Αγιάσο της Λέσβου, ήρθε στον Πειραιά δώδεκα χρονών. Αφού τέλειωσε το εκεί πρότυπο γυμνάσιο, μπήκε στο εργαστήρι του Γ. Βακιρτζή, όπου έμεινε τέσσερα χρόνια. Ο Ιωσήφ θυμάται με ευγνωμοσύνη και συγκίνηση εκείνα τα πρώτα χρόνια της μύησης. «Εκεί έμαθα να ζωγραφίζω» μου εξομολογείται, κι ας ακολούθησαν έπειτα μεγάλοι δάσκαλοι. Το εργαστήρι του Βακιρτζή ήταν από τα λίγα εκείνου του καιρού που έφτιαχνε τις γιγαντοαφίσσες για τον κινηματογράφο. Μάλιστα. Τότε τα κεντρικά σινεμά, που σημειωτέον άλλαζαν έργο σχεδόν κάθε μέρα, παράγγελναν τις τεράστιες αφίσσες –διαστάσεων 10, 12 μέτρων, ίσως και παραπάνω- σε ζωγράφους, γιατί βέβαια δεν υπήρχαν τα σημερινά τεχνικά μέσα. Όλα γίνονταν από χέρια ανθρώπων ικανών και ταλαντούχων. Κάποιες από αυτές τις αφίσσες που διασώθηκαν είδα σε άλμπουμ στο εργαστήρι του Ιωσήφ και έμεινα άφωνη. Πρόκειται για αληθινά έργα τέχνης. Έκφραση, ένταση, κίνηση μοναδική. Δεν πιστεύεις ότι αυτά τα έργα έγιναν μέσα σε ελάχιστο χρόνο, μόνο και μόνο για να διαφημίσουν μια ταινία κι έπειτα να σκιστούν και να πεταχτούν. «Η δουλειά εκεί ήταν εξαντλητική, μου έχει αφηγηθεί ο Ιωσήφ. Συχνά δουλεύαμε όλη μέρα κι όλη νύχτα, για να προλάβουμε τον χρόνο της παραγγελίας. Πολλοί μαζί μαθητευόμενοι, με την καθοδήγηση και την εποπτεία του Βακιρτζή, σκαρφαλωμένοι σε σκάλες και σκαλωσιές, δουλεύαμε πυρετωδώς, άλλος έκανε γεμίσματα, άλλος φωτίσματα, άλλος σκιές ή λεπτομέρειες. Εκεί έμαθα σχέδιο, προοπτική, λύθηκε το χέρι μου κι η πινελλιά μου, όλα όσα αργότερα διδάχτηκα από τους καταξιωμένους της τέχνης μου, τα είχα ήδη μάθει εμπειρικά σ’ εκείνο το μεγάλο σχολειό.» Με μεγάλη αγάπη φυσικά θυμάται και τους υπόλοιπους δασκάλους του, τον Σπύρο Βασιλείου, τον Γιάννη Τσαρούχη, τον Γιώργο Πολυκανδριώτη, τον χαράκτη Τάσσο.
Δεν θα παραθέσω αναλυτικά, για να μην κουράσω, τις πάμπολλες δημιουργικές δραστηριότητές του στα σαράντα και πλέον έτη δουλειάς του. Σκηνογράφος σε πολλές και σημαντικές παραστάσεις και συνεργασίες με μεγάλους του θεάτρου (ενδεικτικά μόνο αναφέρω τον Μ. Κακογιάννη, τον Γ. Αρμένη, το Ιαπωνικό θέατρο Τοχο,, τον Γ. Νάκο, τον Τ.Αλκουλή κ.λ.π.), αγιογράφος, (ιστόρηση εκκλησιών στα Πευκάκια και στην Λέσβο), δάσκαλος στο Θεατρικό τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών και σε σεμινάρια Θεατροπαιδείας, συνεργάτης των εκδόσεων Φιλιππότη, και φυσικά δέκα ατομικές εκθέσεις και έντεκα συλλογικές είναι οι κυριότερες καλλιτεχνικές του δραστηριότητες.
Θα κλείσω αυτή τη σύντομη αναφορά σ’ έναν άνθρωπο που του αξίζουν πολύ περισσότερα από αυτά τα λίγα λόγια, με δυο κουβέντες για τον φίλο Ιωσήφ. Τον απλό, σεμνό, ανεπιτήδευτο, αλλά και γοητευτικό άνθρωπο που γνώρισα στο Θεατρικό εργαστήρι του Δήμου Ηλιούπολης πριν πολλά χρόνια. Ο Ιωσήφ, παρά την αδιαμφισβήτητη καλλιτεχνική του αξία και αναγνώριση, ποτέ δεν κόμπασε, ποτέ δεν φέρθηκε με υπεροψία, ποτέ δεν κυνήγησε τη δημοσιότητα ή τους «κύκλους», ποτέ δεν «πούλησε καλλιτεχνιλίκι». Και ποτέ δεν αρνήθηκε σε όποιον του το ζήτησε την αφιλοκερδή συνεισφορά του. Έχει χαρίσει το ταλέντο του σε πάμπολλες ερασιτεχνικές παραστάσεις, έχει δώσει τα φώτα του σε κάθε πολιτιστική κίνηση που ζήτησε τη βοήθειά του, είτε πρόκειται για τον Δήμο, είτε για σύλλογο ή ομάδα, είτε για ατομική προσπάθεια. Χαίρεται να δημιουργεί και να στηρίζει όπου και όπως μπορεί. Χωρίς ποτέ να περιμένει αντάλλαγμα. Άνθρωπος που δεν άγγιξε ούτε μια τρίχα της κεφαλής του ο σημερινός συμφεροντολογισμός, ο σημερινός ωχαδερφισμός, η σημερινή μικροψυχία. Διατηρεί όλ’ αυτά τα χρόνια που τον ξέρω μια καρδιά άκακη και αγνή σαν μικρού παιδιού, και ένα βλέμμα ζωηρό και ανατρεπτικό σαν εφήβου. Γι’ αυτό και δεν παύει να δημιουργεί ακατάπαυστα μέχρι τα 73 του χρόνια.

Σήμερα έχει τα εγκαίνια μιας μεγάλης αναδρομικής έκθεσης, με εκατό περίπου έργα του, στην Ηλιούπολη (κτίριο Μουσείου Εθν. Αντίστασης, Μ. Αντύπα και Σ. Βενιζέλου), που θα διαρκέσει μέχρι τις 25 Ιανουαρίου, και θα είναι ανοιχτή κάθε μέρα από τις 18.00 έως τις 21.30.
Είμαι σίγουρη ότι θα φύγετε με τις αισθήσεις σας γεμάτες ομορφιά αν την επισκεφθείτε.
Σας το προτείνω ανεπιφύλακτα.

(Να σημειώσω ότι οι φωτογραφίες, τραβημένες από μένα, αδικούν κατάφωρα τα έργα, αλλά δεν μπόρεσα να βρω άλλες...)