Την γλώσσα μού έδωσαν ελληνική (μέρος 2)

Αν και το σημείωμα αυτό δεν προβάλλει αξιώσεις επιστημονικής προσέγγισης, είναι απαραίτητο να λεχθούν εισαγωγικά και εν συντομία κάποια βασικά ιστορικά στοιχεία που προκύπτουν από την Ιστορικοσυγκριτική Γλωσσολογία και προϋποτίθενται για να κατανοηθούν καλύτερα όσα θα ακολουθήσουν (εννοείται ότι παραθέτω τις θεμελιωμένες σε αποδείξεις θεωρίες ή τις κρατούσες απόψεις, και όχι τις τυχόν νέες και υπό συζήτηση ακόμη θέσεις).

Ως γνωστόν η ελληνική γλώσσα ανήκει στην μεγάλη οικογένεια των ινδοευρωπαϊκών γλωσσών. Από αυτή την οικογένεια κατάγονται επίσης η λατινική και η γερμανική. Περιορίζομαι μόνο σ’ αυτές τις πρωτογενείς γλώσσες, από τις οποίες προήλθαν οι περισσότερες και σημαντικότερες γλώσσες της κυρίως Ευρώπης, γιατί ούτε ο χώρος επιτρέπει, ούτε ο σκοπός αυτού του κειμένου απαιτεί την αναλυτική παρουσίαση όλων την ευρωπαϊκών γλωσσών.

Από τις τρεις αυτές μεγάλες μητέρες των σημερινών ευρωπαϊκών γλωσσών, η Ελληνική έχει αποδεδειγμένη ηλικία 4000 ετών, δεδομένου ότι τα πιο παλιά ευρήματα χρονολογούνται από το 2000 π.Χ.

Τα αντίστοιχα ιστορικά στοιχεία μάς πηγαίνουν για την Λατινική στον 3ο π.Χ. αι. Από την Λατινική προήλθαν οι λεγόμενες «ρομανικές» γλώσσες, δηλαδή η σύγχρονη ιταλική, η γαλλική, η ισπανική, η πορτογαλική και άλλες.
Οι λατινογενείς γλώσσες εμφανίστηκαν περί τον 7ο-8ο μ.Χ. αι., παίρνοντας τη θέση της λατινικής, η οποία εξαφανίζεται, ή, αν θέλετε, επιζεί ως κυτταρική μόνο μνήμη μέσα στις θυγατέρες της, όχι όμως μετεξελισσόμενη η ίδια σε ό,τι είναι σήμερα η ιταλική ή η γαλλική για παράδειγμα γλώσσα.

Η Γερμανική εμφανίζεται με τρεις επιμέρους μορφές: την γοτθική που έζησε από τον 6ο έως τον 16ο μ.Χ. αι., την βόρεια γερμανική που είναι οι σκανδιναβικές γλώσσες, με παλιότερα μνημεία κατά τον 9ο μ.Χ. αι., και την δυτική γερμανική, της οποίας οι σημαντικότερες «κόρες» που επιζούν μέχρι τις μέρες μας, είναι η Ολλανδική, η (κυρίως) γερμανική, που πρωτομιλιέται τον 7ο μ.Χ. αι., και η αγγλική, η οποία εμφανίζεται τον 4ο μ.Χ. αι.
Η αγγλική, αν και όχι κατ’ αρχήν λατινογενής, δέχτηκε πολύ ισχυρές επιρροές από την γαλλική, μέσω των Νορμανδών, λαού σκανδιναβικής καταγωγής, αλλά γλωσσικά εκγαλλισμένου, με αποτέλεσμα το μισό περίπου λεξιλόγιό της να προέρχεται από την γαλλική, και μ’ αυτόν τον τρόπο να συγγενεύει τελικά μαζί της σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Σ’ αυτά ακριβώς τα ιστορικά στοιχεία βρίσκεται πιστεύω η ρίζα και η εξήγηση της διαφοροποίησης της ελληνικής γλώσσας από τις άλλες σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες που παρήγαγαν αξιόλογο πολιτισμό.
Στο ότι δηλαδή αφ’ ενός μεν είναι πρωτογενής γλώσσα, και μάλιστα η πιο «υπερήλικη» από τις άλλες δύο ομόλογές της, αφ’ ετέρου δε στο ότι η ιστορική συγκυρία τής επέτρεψε να έχει μια διαδρομή στον χρόνο, που δεν διακόπηκε από βίαιους ή ειρηνικούς θανάτους, διασπάσεις, αλλοιώσεις κ.λ.π., όπως έγινε με τις άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Μια πορεία αυτόνομη, διαρκή και σχετικά ομαλή, με συνεχείς φυσικά μετατροπές και προσαρμογές στις ανάγκες των καιρών, διατηρώντας ωστόσο τον κύριο κορμό της αναλλοίωτο και εξελισσόμενη αφ’ εαυτής, από το 2000 π.Χ. ως τις μέρες μας, κουβαλώντας μαζί της, καταγεγραμμένη στο σώμα της, όλη αυτή την μακραίωνη πορεία και ζωή της.
«Η έννοια της συνέχειας στην ελληνική γλώσσα δεν αποτελεί ευσεβή πόθο ή κούφιο ηχηρό σύνθημα, αλλά ζωντανή πραγματικότητα…» λέει ο Γ. Μπαμπινιώτης.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε τι γράφει σχετικά ο Γερμανός ιστορικοσυγκριτικός γλωσσολόγος H. Steinthal: «Η νέα ελληνική γλώσσα είναι από τα πιο θαυμαστά πράγματα στην ιστορία των γλωσσών. Όχι μόνο προς τις ρομανικές γλώσσες, που προήλθαν από την Λατινική, δεν επιτρέπεται να την συγκρίνουμε, αλλά ούτε προς την νέα Γερμανική, διότι η σχέση της προς την αρχαία Ελληνική διαφέρει από την σχέση της νέας Γερμανικής προς την παλιότερη… Δεν μπορεί κανείς να αρνηθεί πως η νέα Ελληνική συνδέεται με την αρχαία πολύ στενότερα απ’ όσο η σύγχρονη Γερμανική προς την Γερμανική του Καρόλου του μεγάλου…»

(τα αποσπάσματα είναι από την «Συνοπτική Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας» του Γ. Μπαμπινιώτη)

(συνεχίζεται...)