"Ποιητικά μόνον οικεί στ' αλήθεια ο άνθρωπος τη γης ετούτη" Martin Heidegger

Τρίτη 8 Απριλίου 2008

Μάχη σώμα με σώμα

Την Κυριακή βρέθηκα σε μια εκδήλωση στον Δήμο Υμηττού, με θέμα το «έντεχνο» ελληνικό τραγούδι. Συζήτησαν γι’ αυτό η δημοσιογράφος Στέλλα Βλαχογιάννη, συνεργάτης πολλών έγκριτων εντύπων, και παραγωγός της εκπομπής «ιατρείον ασμάτων», στο Δεύτερο, που μου αρέσει να ακούω κάθε Τετάρτη στις 12.00 τη νύχτα, και ο στιχουργός και «ηθικός αυτουργός» της δισκογραφικής και εκδοτικής εταιρείας «Μικρή άρκτος», Παρασκευάς Καρασούλος. Άνθρωποι και οι δύο που έχουν υπηρετήσει επί δεκαετίες χωρίς υποχωρήσεις και παραχωρήσεις το καλό ελληνικό τραγούδι.
Πολλά τα ενδιαφέροντα που ειπώθηκαν, σ’ έναν ελεύθερο, ζωντανό και χαλαρό διάλογο, χωρίς τα συνηθισμένα κλισέ αυτών των εκδηλώσεων.
Οι ομιλητές συνοψίζοντας αρχικά την πορεία του ελληνικού τραγουδιού τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια, επεσήμαναν τα χαρακτηριστικά του, τονίζοντας ότι η Ελλάδα είχε την ευτυχία να ζήσει, στην δεκαετία του ’60, μια πολύ μεγάλη άνθηση του μελοποιημένου ποιητικού λόγου, κάτι που ενίσχυσε ιδιαίτερα την ποιότητά του. Σ’ αυτό ακριβώς το φαινόμενο έχει άλλωστε την ρίζα του το αποκαλούμενο «έντεχνο» τραγούδι, το οποίο ο Π. Καρασούλος όρισε ως το τραγούδι που βασίζεται στον λόγο. Σωστά κατά τη γνώμη μου, γιατί αναγκαστικά ο λόγος συμπαρασύρει την μουσική. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα αναμετρηθεί κάποιος με τον λόγο του Σεφέρη, του Ελύτη, του Καββαδία, του Ρίτσου, με ευτελείς μουσικές φόρμες. Ανέφερε επίσης ότι στην Ευρώπη έχει εκλείψει πια αυτό το είδος. Μόνο στην Ελλάδα και την Πορτογαλία επιβιώνει ακόμη. Υπό καθεστώς διωγμού όμως πια.
Γιατί δυστυχώς αυτή η άνθηση ανακόπηκε με την έλευση της δικτατορίας, για να φτάσουμε σιγά-σιγά στην κατάσταση που βρισκόμαστε σήμερα, αφού μεθοδευμένα αφοπλίστηκαν και απομονώθηκαν και όσοι αναδείχθηκαν μέσα από την δικτατορία και κατά την μεταπολίτευση, συνεχίζοντας εκείνη την μεγάλη σχολή των Μ. Θεοδωράκη, Μ. Χατζιδάκι κ.λ.π.
Οι ομιλητές γνωρίζοντας εκ των έσω, και δίνοντας την μάχη τους σώμα με σώμα, με τις θηριώδεις πολυεθνικές, αποκάλυψαν πράγματα που εμείς οι… καταναλωτές του πολιτισμού δεν υποψιαζόμαστε. Πώς στήθηκε σιγά-σιγά τις δύο τελευταίες δεκαετίες όλη αυτή η βιομηχανία παραγωγής σκουπιδιών. Πώς πετάχτηκαν έξω από αυτήν μεγέθη όπως ο Μικρούτσικος, ο Σαββόπουλος κ.ά. Πώς ολίγον κατ’ ολίγον παραγκωνίσθηκαν οι δημιουργοί (συνθέτης, στιχουργός) για να δοθεί η θέση τους στον πανταχόθεν φωτοβολημένο μέγα πρωταγωνιστή του πάλκου, τον τραγουδιστή. Πώς φροντίζουν μέσω των ριάλιτυ, των Μ.Μ.Ε κ.λ.π., να ψαρεύουν και αναδεικνύουν αναλώσιμες φωνές των μιας-δυο σαιζόν, για να έχουν τα πάντα και τους πάντες του χεριού τους. Πόσο δύσκολο είναι για έναν νέο δημιουργό ή ερμηνευτή να βρει ανοιχτή πόρτα (όταν π.χ., άκουσον-άκουσον, το να είναι μορφωμένος αποτελεί… μειονέκτημα -ναι, καλά διαβάσατε, αν πάτε να ζητήσετε ακρόαση από μεγάλη δισκογραφική, καλού κακού κρύψτε το πτυχίο, για να μη σας πω να πετάξετε και κανένα «την οδός» για να φέρνετε προς Άντζελα). Πώς η μεγάλη πλειοψηφία των παραγωγών ραδιοφωνικών εκπομπών δουλεύουν με λίστες… προώθησης προϊόντων, και ελάχιστοι είναι αυτοί που παραμένουν ακόμη ανεξάρτητοι -για την τηλεόραση βέβαια δεν συζητάμε καν. Το πώς τέλος όλ’ αυτά γίνονται πια με απόλυτο θράσος. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που είπε ο Π. Καρασούλος, ότι δυσκολεύεται πια να λέει κανείς ότι γράφει ή εκδίδει «έντεχνο» τραγούδι.
«Τι πάει να πει έντεχνο; Δηλαδή τα δικά μας τι είναι… άτεχνα;» είναι η απάντηση. «Ε, ναι λοιπόν, απάντησε η Σ. Βλαχογιάννη, άτεχνα είναι!».
Εμένα δεν μου μένει παρά να προσυπογράψω! Όχι απλώς άτεχνα, θόρυβος που πονάει τ’ αυτιά μας, όπως είχε πει ένας φίλος, είναι.
Προσυπογράφω όμως ακόμη και το σχόλιο που έγινε από το κοινό: Μήπως έχουμε κι εμείς ευθύνη; Γιατί δεν ξέρω καμμία βιομηχανία που να παράγει κάτι που δεν καταναλώνεται.

15 σχόλια:

Mariela είπε...

Είσαι καλή στα θέματα, δεν μπορώ να πω!!!!!!
Η γνώμη μου είναι ότι η παραγωγή ακολουθεί κατα κάποιο τρόπο την κατανάλωση. Κανένας δεν είναι τόσο ηλίθιος να παράγει κάτι που δεν φεύγει στην αγορά. Άρα, όπως πολύ σωστά λες, σαφέστατα είμαστε υπεύθυνοι. Παρ' όλα αυτά νομίζω πως το έντεχνο τραγούδι δεν χάθηκε και είναι πολοί αυτοί που το στηρίζουν... σίγουρα δεν είναι "στη μόδα" αλλά όπως έχουμε ξαναπεί ΕΜΕΙΣ ΓΕΡΑ ΚΡΑΤΑΜΕ!!!!!
Φιλιά
υ.γ. ευχαριστώ για την πληροφορία

Ψαράκης Κ. είπε...

προσυπογράφω και γώ

synnefoula είπε...

Καλημέρα όμορφη. Φεύγω για μάθημα. Πιστεύω ότι έχω τα πιο ετερόκλητα μουσικά ακούσματα, λχ. έχω ακούσει ζωντανα απο τον Δ. Μαραμή που ανέφερες σε προηγούμενη σου ανάρτηση εως Ομόνοια sound. Περίπου 8 χρόνια πίσω, ένα Σάββατο, χαζεύοντας στην τηλεόραση με τον λατρεμένο μου πατέρα το Mega Star, μείναμε ενεοί ακούγοντας την συμπαθεστάτη κατά τ'αλλα κυρία Θεοδωρίδου να προλαβαίνει τον κύριο Καρασούλο και να προβαίνει στον διαχωρισμό μεταξύ ατεχνου και εντέχνου, όχι μόνο για το αδόκιμο του όρου....
Επανέρχομαι
Φιλιά

gyristroula2 είπε...

Οι εταιρείες δεν είναι πολιτιστικά ιδρύματα, επιχειρήσεις είναι που θέλουν να αυξήσουν τα κέρδη τους. Φυσικά, το έντεχνο τραγούδι ούτε εύπεπτο είναι, ούτε παράγεται αφειδώς, ούτε λειτουργεί ως παράγγελμα χορευτικού ξεσαλώματος. Γιατί να πουλάει; Και γιατί να παραχθεί ένα προϊόν υψηλού κόστους, για να μείνει στα ράφια, με τη μεγάλη κρίση της δισκογραφίας, λόγω του διαδικτύου; Πόσοι από μας έτσι κι αλλιώς δεν κατεβάζουν δωρεάν το σύμπαν της δισκογραφίας από το διαδίκτυο;
Δεν πιστεύω, φίλη, ότι σώνει και καλά κάποιος οφείλει να μας σώσει ως πολιτισμό. Με πονάει που δεν μπορεί να γίνει, αλλά θεωρώ ότι μόνο αν θέλουμε εμείς οι αποδέκτες του μπορούμε να τον κρατήσουμε. Αλλιώς θα προσπεράσει...

Ανώνυμος είπε...

οι σαβούρες είναι πιο ελκυστικές, κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τη μουσική, αλλά για τις τροφές και (πολύ φοβάμαι)για πολλά άλλα, είναι σαν το τζόγο που εξαπλώνεται σαν το κισσό γύρω από το δέντρο της ελπίδας........

όταν το εφήμερο αποσπά τη προσοχή του από το αιώνιο, το μόνο που κοιτάζει είναι το απατηλό του είδωλο.......

Λοιπόν σ΄αφήνω τώρα πάω να παίξω τζόκερ

Δημοσθένης Μιχαλακόπουλος είπε...

δεν ψάχνουμε οι σύγχρονοι έλληνες! καταπίνουμε το έτοιμο, το πλαστικό και μάλιστα με μεγάλη βουλιμία. Είναι φαινόμενο που πάντα υπήρχε, απλά τα μέσα που παρέχει η τεχνολογία σήμερα βοηθούν στην επικράτηση αυτού του είδους μουσικού προιόντος. Μπορώ να μιλήσω για την κατάσταση στην επαρχία φέρνωντας ένα παράδειγμα που αφορά στην παιδεία των νέων ανθρώπων. Ο κίνδυνος αναστολής της λειτουργίας των δημοτικών σχολών μουσικής, εικαστικών και χορού στην πόλη μου είναι υπαρκτός. Όταν σε μια επαρχιακή πόλη η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών μαζί με τα φροντιστήρια αγγλικών π.χ. εκπαιδευόταν σ' αυτές τις σχολές και το κράτος δεν υποστηρίζει αυτές τις δραστηριότητες αφήνωντας απλήρωτους καθηγητές πώς περιμένουμε να αλλάξει αυτή η κατάσταση; μπορώ να γεμίσω σελίδες ολόκληρες για την παρακμή που βιώνουμε στην πόλη μας τα τελευταία χρόνια καθώς και για τον πόλεμο που δέχονται εργάτες της μουσικής που στον ιδιωτικό τομέα κάνουν τέχνη με την πραγματική έννοια της λέξης..

καλημέρα!

Θερσίτης είπε...

Τα παιδιά μας, που ακούνε σκουπίδια (χωρίς εισαγωγικά), όταν τους μιλάς για το έντεχνο και τους δίνεις και μουσικές, ανταποκρίνονται. ΑΠλώς, κάποιος πρέπει να αναλάβει το βαρύ αυτό έργο. Φαντάζεσαι ποιος, λορελάη;

Λορελάη είπε...

Μαριέλα μου, ειναι αλήθεια πως παρ' όλο αυτό το χάλι που μας βομβαρδίζει, αρκετός κόσμος ακόμη ακούει καλή μουσική, και το παρήγορο είναι ότι είναι και πολλά από τα νέα παιδιά. Ας ελπίσουμε ότι όντως θ' αντέξουμε.

Ψαράκη κ. καλωσόρισες. Ευχαριστώ και χαίρομαι που συντονιζόμαστε.

Καλώς την... "ευχάριστη έκπληξη!" έτσι θα σε λέω από δω και πέρα, όχι Συννεφούλα :))) Ευχαριστώ για την μαρτυρία...

Γυριστρούλα μου έχεις απόλυτο δίκιο και σχετικά με τις εταιρείες, αλλά και στο τελευταίο. Πράγματι οι πολίτες κάνουν πολιτισμό. Ο πολιτισμός δεν επιβάλλεται άνωθεν. Όμως πιστεύω ότι όλοι έχουμε ένα μέρος ευθύνης για την χυδαιότητα (από το χύδην=χύμα, για να μη ξεχνιόμαστε...:))) που επικρατεί. Το αν θα περάσει κάποιος καλά με καλή μουσική ή με τσιφτετελοσκυλάδικα εξαρτάται από την καλλιέργειά του. Και αυτό εξαρτάται κυρίως από την παιδεία, όπως λέμε και ξαναλέμε, αλλά και από τον πολιτισμό της καθημερινότητας στον οποίο μετέχουμε ολοι. Με την συμπεριφορά μας, τις επιλογές μας, την ανοχή μας ή μη, με το πώς μεγαλώνουμε τα παιδιά μας κ.λ.π. Αν θες κι αυτό που λες, που όντως όλοι κάνουμε, το ότι κατεβάζουμε τα πάντα από το διαδίκτυο, νομίζω ότι θα έπρεπε να έχουμε την συνείδηση, να μην το κάνουμε ότνα πρόκειται για νέους και όχι καταξιωμένους δημιουργούς που κάνουν καλή δουλειά.(και μιλάω και για τον εαυτό μου) Αν δεν πάμε να τους αγοράσουμε, πώς περιμένουμε να επιζήσουν και να κάνουν έργο;

Ηλιογράφε μου, με το συμπάθιο, αλλά δεν βρίσκω τις σαβούρες πιο ελκυστικές. Πρσωπικά υποφέρω στις... πίστες, ακόμα και για χαβαλέ να έχω πάει στις πέντε το πρωί, έχοντας πιει τον άμπακο πριν, μετά από μισή ώρα θέλω να φύγω. Και δεν πιστεύω ότι είμαι εξαίρεση, γιατί έχουμε ζήσει εποχές που γίνονταν φοβερά γλέντια με αληθινή μουσική και όχι "πλαστική", όπως λέει ο αλαφροίσκιωτος. Σήμερα γίνεται άυτό που γίνεται, δεν ήταν από πάντα.
(ο τζόγος είναι άλλη ιστορία, μη τον μπερδεύεις. εκεί παίζει και αδρεναλίνη, και ελπίδα και δεν έχει καμμία σχέση με αισθητική απόλαυση).

Αλαφροίσκιωτε, καλώς ήρθες στην παρέα μας :)
Έχεις δίκιο σ' αυτά που λες. Ο ρόλος των θεσμών και της διοίκησης είναι μία ακόμη παράμετρος στα ζητήματα του πολιτισμού γενικότερα. Και στην Αθήνα είναι χειρότερα τα πράγματα από αυτή την άποψη, μη νομίζεις.

Θερσίτη, συμφωνώ μαζί σου. Το έχω δει και το έχω ζήσει. Και καλά κάνεις και επαναλαμβάνεις την ευθύνη των εκπαιδευτικών, γιατί όντως ο ρόλος σας είναι πολύ σημαντικός, πώς να το κάνουμε;

Ο Αλχημιστης είπε...

Θερσίτη και εγώ που είμαι νέος ακούω ηλεκτρονική μουσική. Πολλά τραγούδια που βγαίνουν τα τελευταία χρόνια είναι όντως σκουπίδια...Αλλά δεν είναι όλα σκπουπίδια. Και επειδή κάποιος ακούει ένα είδος μουσικής δεν σημαίνει οτι δεν μπορεί να εκτιμήσει ενα όμορφο τραγούδι απο ένα άλλο είδος....Απλά είναι θέμα επιλογής το τι ακούει ο καθένας...Συνήθως θέλει χρόνο για να καταλήξει κάποιος σχετικά με το είδος της μουσικής που του αρέσει και τον εκφράζει...
Ωστόσο είχα πάντα την αίσθηση οτι τα τραγούδια που γράφτηκαν παλιά (ρεμπέτικα κλπ) γραφτηκαν για να εκφράσουν μια συγκεκριμένη εποχή....Δεν πιστεύω οτι εκφράζουν την δική μου ή τις επόμενες γενιές....
Σε αντίθεση κομμάτια που δεν έχουν στίχους (όπως της κλασσικής) παραμένουν διαχρονικά. Είναι δύσκολο να γραφτούν τραγούδια με διαχρονικούς στίχους...Πιστεύω αργά ή γρήγορα πεθαίνουν...Όσο καλά και να είναι...Και επίσης πάντα είχα την εντύπωση ότι ορισμένα τραγούδια μας επιβάλλονται κατα κάποιο τρόπο....Σαν να είναι μέρος της κληρονομιάς μας....Αλλά αν μείνουμε προσκολλημενοι στο πλιό πως θα δημιουργησουμε την κληρονομιά για τις επόμενες γενιές?

giorgos_st είπε...

Καλησπέρα, η μουσική είναι μία νομίζω, με στίχους ή όχι. Σίγουρα η μελοποιημένη ποίηση είναι μια άλλη διάσταση της. Και σίγουρα οι εύκολοι καιροί μας αποτυπώνονται και στην μουσική παραγωγή και στο ήθος εκείνων που κατευθύνουν τι και πόσο θα ακουστεί.

meril είπε...

Οι ευθύνες και για τη μουσική ένθεν και ένθεν.
Το εύκολο; Οι εταιρείες, τα κανάλια, ο Α, ο Β, όλοι φταίνε εκτός από το κοινό (από που τροφοδοτούνται οι αοιδοί;)
Όπως και όλα έχουμε και τη μουσική που μας αξίζει

Καλησπέρες

anthrakoryxos είπε...

Τεράστιο το θέμα, αγαπητή..
Δυστυχώς τα ''εύπεπτα'', τυγχάνουν μεγαλύτερης αποδοχής.
Ή και έτσι να μην είναι, αυτό φαίνεται. Και ποιος κάθεται να ασχοληθεί περαιτέρω;;
μας πείθουν, σιγά - σιγά, μας πείθουν. Και αυτό είναι το δυστύχημα.
Διαφωνώ με την mariela.
Η κατανάλωση πολλές φορές, ακολουθεί την παραγωγή. Δεν θα μιλήσω για έντεχνο και μη. Θεωρώ εαυτόν, αναρμόδιο..
Το διαδύκτιο θα μπορούσε να λειτουργεί και αντιστρόφως (όπως και συμβαίνει σε πολλές περιπτώσεις), παράγωντας και κοινωνώντας μας τέχνη.
Ο μεγαλύτερος τζόγος, είναι η κάθε μέρα μας και πως τη διαχειριζόμαστε. Εκεί, η ψυχή μας παίζεται και όχι χρήματα.
Την ψυχή μας αν κρατήσουμε, με τις λιγότερες δυνατόν πληγές, εν τη τέχνη, κάποτε ίσως πορευθούμε..

Λορελάη είπε...

Quantum, η συζήτηση αφορά στο έντεχνο και το άτεχνο (επιμένω) ελληνικό τραγούδι, όχι στην μουσική εν γένει. Και βέβαια ο καθένας μπορεί να προτιμάει την ηλεκτρονική, την τζάζ, την έθνικ, την κλασσική, την ροκ ή όποια άλλη μουσική θέλει. Μόνο που όλ' αυτά είναι μουσικές. Ενώ αυτά που κι εσύ ονομάζεις σκουπίδια ΔΕΝ είναι μουσική. Είναι θόρυβος! και μάλιστα δυσάρεστος! Το ν' αποδεχόμαστε τα πάντα δεν είναι δημοκρατία, είναι έλλειψη κριτικής ικανότητας. Υπάρχουν κριτήρια για τα πράγματα, πώς να το κάνουμε; Και η τέχνη έχει και παραέχει κριτήρια. Αλλιώς να πούμε, έλα μωρέ, σε τι διαφέρει η Κάλλας από την Θώδη. Όπως την βρίσκει ο καθένας!
Κι αυτό που λες για τους στίχους δεν είναι ακριβώς έτσι. Όντως υπάρχουν στίχοι που είναι επικαιρικοί, αλλά υπάρχουν και στίχοι διαχρονικοι. Το "τι ζητάς αθανασία στο μπαλκόνι μου μπροστά, πια παράξενη θυσία η ζωή μου σου χρωστά", δεν είναι στίχοι του χτες, του προχτές ή του μεθαύριο, είναι στίχοι του πάντα. Όντως υπάρχουν έργα που κάποια στιγμή παύουν να επικοινωνούν με την εποχή, οπότε περνάνε στην παράδοση, εγκιβωτίζοντας όμως συλλογική μνήμη και γι' αυτό έχουν αξία. Η αναφορά σ' αυτά δεν σημαίναι προσκόλληση, είναι γνώση που πάνω της μπορείς να χτίσεις. Ο Θ. Παπακωνστατίνου π.χ. που αρέσει σε πολλούς ανθρώπους της ηλικίας σου, δεν είναι κολλημένος στο χτες, αλλά χρησιμοποιεί πολλά στοιχεία από την παράδοση στην μουσική του.

Γιώργο, Μέριλ, συμφωνώ απόλυτα μαζί σας.

καλησπέρες σε όλους κι από μένα

Λορελάη είπε...

Ανθρακωρύχε στην ουσία δεν διαφωνούμε. Ψυχη και τέχνη δεν είναι πράγματα διαχωρισμένα. Η ψυχή εκφράζεται και καθρεφτίζεται μέσα στην τέχνη, και αντίστροφα. Αν η ψυχή γίνει άκαμπτη, σκληρή και τετράγωνη, δεν μπορεί ούτε να εκπέμψει ούτε να εισπράξει αποχρώσεις, ευαισθησίες κ.λ.π. Θα την εκφράζει και θα της αρκεί ένα μονότονο, φτωχό, χωρίς φαντασία και έμπνευση άκουσμα, είκασμα, κείμενο κ.λ.π. Έχεις απόλυτο δίκιο σ' αυτό που λες ότι το στοίχημα είναι το αν θα κρατήσουμε την ψυχή μας, μόνο που πιστεύω ότι αυτό πάει αγκαλιά με την καλλιτεχνική δημιουργία που παράγουμε και καταναλώνουμε είτε ως άτομα είτε ως κοινωνία.
καλησπέρα και καλωσόρισες στην παρέα.

Λορελάη είπε...

Κε Ψαράκη, επεχείρησα να επισκεφθω το μπλογκ σας για να σας γνωρίσω, αλλά δυστυχώς το βρήκα... κλειστό. Χάρηκα γι' αυτή την έστω σύντομη γνωριμία.